Beelddenken of verder denken
Op een fraaie dorpsschool in de Hoeksche Waard schoof ik laatst aan bij een leerlingbespreking. Niet alleen de leerkracht en de IB’er waren aanwezig, ook ouders zaten aan tafel. Het onderwerp: een jongen uit groep 4 had de grootste moeite om te leren lezen. School, ouders en bovenal de jongen zelf hadden hun ‘stinkende best’ gedaan om het leesproces op gang te krijgen. Echter, halverwege groep 4 beheerste hij nog steeds niet AVI M3 en op de DMT scoorde hij steevast een lage E. Bij rekenen zagen we het tegenovergestelde: hoge scores op de Cito- en methodegebonden toetsen. Inmiddels was ik als schoolbegeleider zeven maanden betrokken bij deze jongen en voor mij was duidelijk wat er moest gebeuren. Ik wilde school en ouders adviseren om de jongen aan te melden voor dyslexie-onderzoek, zodat zo spoedig mogelijk begonnen kon worden met de leesbehandeling.
De leerlingbespreking ging van start. Voor ik het goed en wel in de gaten had, lag de term beelddenken al op tafel. Zou dat geen verklaring kunnen zijn voor alle leesproblemen? Aan mij werd de vraag gesteld of beelddenk-onderzoek geen goed idee zou zijn, zodat daarna een beelddenk-behandeling kan worden gestart.
Hier zet ik het filmpje van de leerlingbespreking even op ‘pauze’. Soms is het goed om eens stil te staan bij die vraag uit de oude Kitkat-reclame: “Hallo, waar zijn wij nou helemaal mee bezig?”. In de leerlingbegeleiding komt deze vraag regelmatig bij mij op. Want wat komen we in onderwijsland allemaal tegen aan ‘feiten’ over brein en leren?
- Je hebt nu eenmaal leerlingen met een auditieve leerstijl, of een visuele, of een kinesthetische. Spreek ze aan op die leerstijl en ze leren beter;
- Verschillen tussen linker en rechter hersenhelft verklaren individuele verschillen tussen leerlingen. Zo heb je creatieve of juist meer analytische leerlingen;
- Een disharmonisch profiel? Dan leidt dat tot allerlei problemen in leren en gedrag;
- Touwtje springen zorgt voor een betere samenwerking tussen de linker en rechter hersenhelft, waardoor het technisch lezen verbetert (dit is een serieuze dyslexiebehandeling!);
- Beelddenken en meervoudige intelligentie;
- Als leerlingen informatie lezen, onthouden ze maar 10%, maar als ze het aan een ander kunnen uitleggen onthouden ze tot wel 90%;
Dit is nog maar een kleine greep uit een waslijst aan uitspraken die veel leerkrachten als feiten beschouwen en er in de praktijk mee aan de slag gaan. Maar zijn dit wel feiten? Laten we de bovenstaande uitspraken eens onder de loep nemen.
Sommige uitspraken zijn wetenschappelijk te weerleggen als zijnde ‘niet waar’, zoals uitspraak 2, 3 en 4. Andere uitspraken, zoals 1 en 6 lijken een waarheid als een koe, maar wetenschappelijk gezien is er weinig tot geen bewijs voor. Het grappige is dat niemand kan vertellen waar deze uitspraken op gebaseerd zijn. Ze zijn simpelweg een eigen leven gaan leiden.
En wat betreft beelddenken en meervoudige intelligentie…tja. Als je erin gelooft, dan begrijp ik dat het voor jou bestaat. Maar dat vind ik een wankele basis om mee te gaan werken in de praktijk. Je verwacht, gezien de bekendheid van deze ideeën, karrevrachten aan wetenschappelijke onderbouwing. Maar die is er niet of nauwelijks. Begrijp me goed, ik kan niet zeggen dat deze ideeën ‘niet waar’ zijn. Maar na meer dan zestig jaar beelddenken zou je krachtig wetenschappelijk bewijs verwachten. Momenteel is er een onderzoek gaande door professor Van den Bos van de Rijks Universiteit Groningen naar beelddenken. U begrijpt: ik volg de ontwikkelingen op de voet!
Laten we het filmpje van de leerlingbespreking weer aanzetten. De ouders vroegen mij of er niet beter een beelddenk-onderzoek kon worden afgenomen bij hun kind. Met zicht op een beelddenk-behandeling. Ik legde de ouders en school de huidige wetenschappelijke inzichten rondom beelddenken uit en gaf aan dat een dergelijke behandeling bij dyslexie weinig systematisch op taal gericht is. Terwijl we weten dat het zo belangrijk is om leerlingen met ernstige leesproblemen juist die behandeling te geven: leren lezen van woorden en zinnen! Mijn advies: zorg dat je geen tijd verliest, maar deze leerling zo spoedig mogelijk een op maat gemaakte leesbehandeling aanbiedt. Een behandeling die stoelt op wat we intussen door onderzoek weten ‘wat werkt’.
Een blog moet prikkelen en vandaar mijn stelling: leerkracht, u bent professional en heeft ook nog eens het mooiste vak van de wereld. De omgang met hypes en mensen die van alles beweren kan (nee moet!) in mijn ogen veel kritischer. Juist in het belang van de leerlingen. Zij hebben maar één basisschooltijd en dat vraagt grote zorgvuldigheid. Die zie ik bij zoveel leerkrachten in het lesgeven, maar minder in de kennis waar zij mee werken.
Wat zou het voor mij een mooi compliment zijn, als u dit blog ook niet voor zoete koek aanneemt. Kloppen mijn beweringen wel? Of zoals Herman Finkers vertelde: “Op een cursus ‘Opkomen voor jezelf” zei de cursusleider: “Laat niemand je vertellen wat je moet doen.” Ik zei: “Dat maken we zelf wel uit.”